Hier woon ik – 100 jaar O.L.V. van de Kempen in Ravels

Op 5 oktober 1924 krijgt moeder-overste Zuster Josepha Geerts van het Gasthuis te Turnhout de officiële goedkeuring van de kerk. Begin mei 1925 komen de eerste vier meisjes uit Turnhout over.

Voor de Turnhoutse gasthuiszusters is de Eerste Wereldoorlog een loodzware periode geweest. Veel zusters zijn ziek, uitgeput of zijn gestorven door lange dagen continu werken in de besmette ziekenhuislucht. De zusters hebben nood aan “een bijhuis op den buiten met zijn frissche open lucht”. Maar hoe moeten ze dat concreet aanpakken?

Pastoor Vetsuypens uit Molenbeek wil een tehuis voor zwakkere kinderen oprichten in de Kempen in het kader van het ‘Werk van de berg Thabor’. Het is als het ware de goddelijke voorzienigheid zelf die een bestemming aan het huis geeft die helemaal overeenkomt met de opdracht en wens van de gasthuiszusters. Op die manier krijgt het huis een dubbele bestemming: een oase van rust voor de zusters en een ‘openluchtschool’ voor kwetsbare meisjes van 3 tot 14 jaar. Na de oorlog brengen de gasthuiszusters het preventorium te Ravels onder de hoede van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn.

Er worden 6 paviljoenen opgericht bevolkt door kinderen met een zwakke gezondheid uit alle lagen van de bevolking, alsook geplaatst door diverse instanties. Later kwamen er ook kleurlingen en kinderen toe die omwille van bepaalde omstandigheden tijdelijk werden opgenomen. Het was voor de kinderverzorgsters geen gemakkelijke opdracht om een dergelijke groep bestaande uit Vlamingen en Walen in diverse leeftijden in bedwang te houden wanneer ze al wandelend naar de lusthof in het Ravels Kamp trokken. Dit was ook een enorm probleem voor een vlotte integratie en het creëren van een thuissituatie. Naast een goede zorg voor het herstel van de gezondheid, en het vermaak van de kinderen werd er ook les gegeven. Rond 1965 waren er een 200-tal jongens en meisjes permanent in herstel. De kinderen tot 6 jaar sliepen met 22 in een slaapzaal. Er was 1 groep voor de groteren. Er werd een strikte dagindeling gehanteerd tussen 7 en 20 u.

De kinderverzorgsters begonnen hun dienst op zondag om 20 u en bleven gedurende 14 dagen onafgebroken bij de kinderen. Hun dienst eindigde op zaterdag om 12 u. Zij beschikten over een kleine slaapruimte grenzend aan de slaapzaal van de kinderen en konden door een klein open raampje toezicht uitoefenen. Het personeel gekleed in lichtblauwe jurk en witte schort met bonnet op het hoofd stond steeds voor de kinderen op en begeleidden hen tijdens de ochtend. De kinderen droegen mooi gesteven schortjes. Eénmaal per week werden zij in bad gestopt. De kinderverzorgsters belegden de boterhammen en bouwden de refter om tot klaslokaal; driemaal daags werd de klas een refter. Tijdens de lessen van de kinderen zorgden de kinderverzorgsters voor de opmaak van de bedden en het klein onderhoud. ’s Middags tussen 13 en 16 u was men vrij en hadden ze tijd voor ontspanning: een boek lezen, wat naaien, wat babbelen… Ze waren op elkaar aangewezen en vormde al snel een hechte vriendengroep. Zij werden ook geacht in de ochtend de misviering bij te wonen. Om 21 u moesten zij op hun kamer zijn voor een hopelijk rustige nacht. Deze durfde wel eens verstoord te worden door kindjes met lichte kwaaltjes, huilbuien of diarree.

In de keuken was een zuster verantwoordelijk voor de boterhammen. Deze werden machinaal beboterd en in houten bakken per paviljoen afgeleverd. Dit systeem werd wellicht ingevoerd om controle te kunnen houden over het gebruik van dure boter. Het beleggen van de boterhammen gebeurde verder door de kinderverzorgsters. Toen het initiatief in 1985 gestopt moest worden, wensten de zusters de beschikbare eigendommen niet verloren te laten gaan, maar aan te wenden in het kader van ouderenzorg. De VZW Home Onze Lieve Vrouw van de Kempen werd opgericht.

door: Jan Aerts, Heemkunde en Erfgoedvereniging Nicolaus Poppelius vzw Ravels

Bronnen

• Vol vertrouwen geven. 400 jaar Gasthuiszusters van Turnhout, diverse auteurs, Groep Gasthuiszusters Turnhout, 2008
• Interview kinderverzorgster Imelda Blockx op 26/10/2023
• Foto’s archief Ragebol
• Archief Jan Aerts