Erfgoeddag 2025: Game On!

Wist je dat het spel “Blad, steen, schaar” al meer dan 2000 jaar oud is? Het spel komt oorspronkelijk uit China en Japan, waar het bekend stond als “Jan-Ken”. Mensen gebruikten het spel niet alleen voor plezier, maar ook om op een eerlijke manier beslissingen te nemen. In plaats van te ruziën over wie eerst mag, bepaal je het gewoon met een snelle handbeweging!

De regels zijn simpel: blad verslaat steen (het bedekt de steen). Steen verslaat schaar (de steen breekt de schaar). Schaar verslaat blad (de schaar knipt het blad).

Hoewel de gebaren over de hele wereld hetzelfde zijn, heeft het spel in sommige landen kleine variaties. In Japan bestaat er bijvoorbeeld een versie met een slak, een slang en een kikker! Het leuke aan dit spel is dat het niet alleen om geluk draait — als je goed oplet, kun je misschien raden wat je tegenstander zal kiezen!

Er zijn twee gangbare namen voor dit spel, namelijk “schaar, steen, papier” of “blad, steen, schaar”. Er is ook nog een derde optie, namelijk: “steen, papier, schaar” (Nederland). Wat is volgens jullie de juiste of meest gebruikte versie?

Voorbeelden om zelf aan de slag te gaan:

Levende Blad-Steek-Schaar: de kinderen gebruiken hun hele lichaam om de gebaren uit te beelden. Ze werken in teams en overleggen samen welke keuze ze maken, waarna ze tegelijk springen en het gebaar doen!

Blad-Steek-Schaar met beweging: “blad, steen, schaar” toernooi en elke keer als iemand verliest, moet die een kleine opdracht doen, zoals tien keer springen of een grappig dier nadoen. Zo blijft iedereen actief bewegen.

Eigen versie maken: laat de kinderen zelf een variant verzinnen van “schaar, steen, papier”, waarbij ze de 3 objecten of dingen zelf kunnen invullen, bv olifant, slang en muis:

Slang eet de muis,

Muis maakt de olifant bang

En olifant trapt op slang

Wist je dat… de jongste wereldkampioen baanwielrennen ever een Kempenzoon was?

Karel Kaers uit Vosselaar was 20 jaar en 6 weken oud toen hij in 1934 in Leipzig het wereldkampioenschap baanwielrennen won. In de hele wielergeschiedenis is er nooit een jongere renner wereldkampioen geworden.

Rarara, zijn deze weetjes volgens jou WAAR of NIET WAAR?

• Wielrennen was destijds in Vosselaar heel populair, maar niet eenvoudig, want er liep geen enkele fatsoenlijk verharde weg door de gemeente, alleen enkele hobbelige kasseiwegen, en de rest waren zandwegen.
  🚲
• De ouders van Karel waren harde werkers die zowel een café met danszaal als een slachterij openhielden.
  🚲
• Kareltje was in zijn schooltijd de grootste van de klas.
  🚲
• Sjareltje en Karlo waren 2 bijnamen van Karel.
  🚲
• Omdat Karel op zijn 13 jaar al wou deelnemen aan officiële wielerwedstrijden, maar dat pas mocht vanaf 14 jaar, heeft de gemeentesecretaris Karels identiteitsbewijs vervalst.
  🚲
• De pastoor van Vosselaar voorspelde dat Karel wereldkampioen zou worden dankzij de hulp van Onze-Lieve-Vrouw van Vosselaar.
  🚲
• In Vosselaar is er een straat genoemd naar Karel: de Karel Kaerslaan.
  🚲
• Er zijn enkele liedjes geschreven over de overwinningen van Kaers, waaronder dit huldelied.
  🚲

Groot feest in het dorp! Vosselaar viert de wereldkampioen met bloemen en een optocht. (bron)

De oplossing is: alle bovenstaande weetjes zijn waar!

Nog meer KempenKampioenen

De Kempen brachten na Karels Kaers nog vele straffe wielrenners voort, waarvan er ook enkelen het tot wereldkampioen schopten.

Arendonk: Rik Van Steenbergen werd maar liefst 3 maal wereldkampioen: in 1949, 1956 en 1957.

Herentals: Rik Van Looy won 2 maal het wereldkampioenschap: in 1960 en 1961. Net geen wereldkampioen, maar ook een Herentalse krak op de fiets is Wout van Aert: hij won zilver in 2020 en 2023.

Mol: Tom Boonen werd wereldkampioen in 2005. In 2016 werd hij 3de.

---

Bronnen:

Woestenborghs René, Nieuwsbrief nr. 10 – februari 2006, Heemkundige Kring Adriaen Ghys Vosselaar
Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Karel_Kaers geraadpleegd op 15-04-2025 en https://nl.wikipedia.org/wiki/Wereldkampioenschappen_wielrennen geraadpleegd op 15-04-2025 en https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_wereldkampioenen_wegrit_elite_mannen geraadpleegd op 24-04-2025

Het eerste weetje gaat over speelplaatsliedjes, liedjes die op de speelplaats werden of worden gezongen tijdens sport of spel. Welke liedjes zijn blijven steken in het collectieve geheugen?

Wist je dat kinderen al generaties lang liedjes zingen op de speelplaats? Misschien ken je zelf wel liedjes die je zingt tijdens het touwtjespringen, hinkelen of bij handjeklapspelletjes. Deze liedjes zijn eigenlijk een stukje erfgoed! Ze werden van kind tot kind doorgegeven, soms zelfs al tientallen jaren lang. Elk liedje vertelt iets over hoe kinderen vroeger speelden en plezier maakten op school.

Vroeger zongen kinderen bijvoorbeeld liedjes om de tijd te verdrijven tijdens het spelen, of om bij een spel regels te onthouden. Liedjes zoals “In spin, de bocht gaat in” of “Schipper, mag ik overvaren?” klinken misschien oud, maar ze worden nog steeds gezongen. Zo blijven ze deel uitmaken van het leven op de speelplaats.

Door deze liedjes te blijven zingen, zorg je er eigenlijk voor dat een stukje geschiedenis blijft voortleven. Misschien zong je oma of opa wel hetzelfde liedje toen ze jong waren! Hoe bijzonder is het dat jij nu, jaren later, hetzelfde refrein meezingt?

Vandaag duiken we in de wereld van speelplaatsliedjes: we gaan niet alleen luisteren, maar ook zelf zingen en bewegen. Zo houden we het erfgoed levend op de leukste manier die er is: samen spelen!

Voorbeelden om zelf aan de slag te gaan:

Eigen speelplaatslied maken: Laat de kinderen zelf een liedje verzinnen over hun speelplaats, met een eenvoudige melodie en rijmpjes. Ze kunnen het daarna samen zingen en of er een spel bij bedenken.

Bewegingsmemory: Maak kaartjes met stukken van oude liedjes en kaartjes met een speelplaatsbeweging (zoals huppelen, klappen, draaien). De kinderen draaien telkens twee kaartjes om: als ze een liedje en de juiste beweging vinden, moeten ze die combineren.

Info van de grootouders: Moedig de kinderen aan om thuis of bij familie te vragen naar liedjes die volwassenen vroeger zongen op de speelplaats. Laat hen deze liedjes presenteren en samen zingen.

Liedjesschattenjacht: kaartjes met verschillende regels van liedjes. Verstop de kaartjes met liedjesregels over de speelplaats. De kinderen moeten de regels zoeken en verzamelen en in de juiste volgorde leggen om het volledige lied te reconstrueren.

Game On! Erfgoeddag 2025 daagt je uit: durf te spelen! Vooral tijdens de Erfgoedweken van 22 april tot 30 april 2025. Het is tijd voor actie, blijf dus niet aan de zijlijn. Speel, geniet en leer spelenderwijs over vroeger.

Speelde je opa vroeger met bikkels? Leer zelf hoe je dat doet en daag hem uit. Wat is het mooiste oude speelplaatsliedje? Maak er een wedstrijd van met je familie en vrienden en tel welk liedje de meeste stemmen krijgt.

Speciaal om de erfgoedweken te beleven verschijnt er vanaf 22 april elke dag een leuk weetje op deze pagina. Kijk elke ochtend wat voor weetje we uit het verleden opvissen en ga ermee aan de slag!

Ben je juf of meester? Dan kan je het samen met je klas ontdekken.

Mis geen enkele “Kempense sport- & spelflits”! De vijf Kempense erfgoedcellen zorgen iedere ochtend voor een nieuw blogartikel uit onze regio.

Op donderdag 27 februari trokken we naar het mooie Kasteel Le Paige in Herentals voor een workshop over communicatie en onthaal voor en tijdens Erfgoeddag. We haalden lieten ons inspireren door praktijkvoorbeelden en deelden handige tips & tricks voor het vormgeven van promotiemateriaal. We ontdekten de mogelijkheden van de website Canva en gingen aan de slag met het schrijven van aansprekende beschrijvingen om je activiteit voor Erfgoeddag te promoten.

Daarnaast bekeken we hoe je bezoekers op jouw Erfgoeddag-activiteit vlot de weg wijst met behulp van wegwijzers, posters en banners. Een handige tip: de erfgoedcellen lenen dit materiaal uit!

Met andere woorden: het was een zonnige, gezellige en inspirerende voormiddag!

Sprekers:

• Gert van VVV Toerisme Ravels
• Indra van Erfgoedcel de Merode

Alle gebruikte materialen, zoals PowerPoints, verslagen en meer, kan je hieronder openen of downloaden door op de knoppen te klikken! De knop met ‘presentatie visuele communicatie’ werkt momenteel nog niet, het document zal zo snel mogelijk beschikbaar zijn.

Op vrijdag 14 februari kwamen we samen in Malle om kennis uit te wisselen rond een kindvriendelijke werking. Hoe maak ik kinderen enthousiast over het verleden, geschiedenis en erfgoed?
Er werden tips en tricks uitgewisseld voor zowel families met kinderen als schoolbezoeken.

Sprekers:

• Het Viking Genootschap

• Gasthuismuseum Geel

• Musea Turnhout

Het verslag vind je hieronder, samen met de link naar de filmpjes van de sprekers.

Filmpjes sprekers

Film Vikinggenootschap

Film Gasthuismuseum